Biçimsel Anlambilim: Temel Kavramlar

Biçimsel anlambilim, dilin ve dilbilgisinin üreticiliğini belirgin bir mantıksal-matematiksel dizge olarak kabul edip, dilsel anlamı bu dizgenin ürettiği bir şey olarak görür. Bir başka deyişle üretici dilbilgisel yapı, mantık ve matematiğin yasalarına koşut bir işleyişle anlam üreten bir mekanizmadır. “Dil, mantık ve matematik”, bir araya geldiklerinde anlamı oluşturan, pek çok açıdan yasaları örtüşen bir dizgeler bütünüdür. Mantık ve matematiğin bir dili olduğu kadar, dilin bir mantık ve matematiği vardır. Bunlar aslında aynı olgunun farklı görünümleridir. Buradaki dil, “doğal insan dili” anlamındadır. İnsana özgü bir yetinin, dilyetisinin ürünü olan doğal dillerin mantık ve matematik dizgeleriyle açıklanamayacak pek çok görünümü olabilir; ancak mantık ve matematik, bu dilyetisinin ilkesel ve evrensel bileşenleridir. Mantık ve matematik, aynı zamanda dil yetisinin haritasıdır. Bu haritanın “insan” tarafından nasıl kullanıldığı; iletişim, söylem çözümlemesi, biçembilim gibi büyükçül dilbilim alanlarının inceleme alanına girer. Dilsel anlam doğal diller, mantık ve matematiğin eşgüdümlü ve iç içe geçerek oluşturduğu bütüncül bir dizgenin ürünü olarak var olur. İşte bu kitap, çok basit biçimde çerçevesi çizilen bu dil ve anlam kuramının temel kavramlarını, tanımlarını ve anlayışını, Türkçeyi merkeze alarak, Türkçede “anlamaya çalışmak” amacıyla yazılmıştır.