Ceride-i Asar ve Haride-i Ahbar

XVI. yüzyılın tanınmış âlimlerinden, İdris el-Bitlisî'nin oğlu Ebülfazl Mehmed Efendi; II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim, Kanûnî ve II. Selim dönemlerini idrak etmiş; bu dönemlerde muîd, mülâzim, kadı, tahrir memuru, Anadolu ve Rumeli defterdarı olarak görev yapmış bir devlet adamıdır. Türkçe, Arapça ve Farsça şiirleri bulunan müellif; Hâfiz Dîvânı'na misra misra, kafiye kafiye nazîre yazacak derecede usta bir şairdir. Akaid, tefsir, tip, tasavvuf, siyer-i nebî ve tarih alanlarında tercüme ve telif eserleri bulunmaktadır. Ebülfazl Mehmed Efendi, hayatının son demlerinde Tophane'de uzlete çekilmiş, 1574'te hac yolculuğu esnasında Şam'da vefat etmiştir. Ebülfazl Mehmed Efendi'nin hem Hz. Peygamber'in (sas) şefaatine nâil olmak hem de halkın anlayabileceği bir eser tertip etmek maksadıyla akaid, tefsir, hadis, tasavvuf, tarih, lugat, nahiv, zooloji gibi birçok alanda meşhur olan eserleri tercüme ederek yazdığı Türkçe siyeri Ceride-i Âsâr ve Haride-i Ahbâr telif niteliği taşımaktadır. Ebülfazl Mehmed Efendi'nin Veysî'nin Dürretü't-tâc fî sîreti sâhibi'l-mi'râc isimli eserinden bir asır kadar önce telif, mensur ve tam bir siyer-i nebî kaleme alması Türk İslâm Edebiyatı tarihi açısından önemlidir. İslâm tarihi ve Türk İslâm Edebiyatı literatüründe yer bulamamış, bu zamana kadar gözden kaçmış olan Ceride-i Âsâr ve Haride-i Ahbâr çeşitli yönlerden incele- nerek ilim dünyasının hizmetine sunulmuştur.