Din ve İdeoloji İlişkileri

“Din ve ideoloji, modern insanın dilinden düşmeyen en etkili iki kavramdır. Bu iki kavram, modern bireyin zihin dünyasından toplumların sosyal ve siyasal yapılanmalarına kadar geniş bir yelpazede etki göstermiş; çoğu zaman birlikte var olmuş, bazen de birbirleriyle çatışmıştır. Dinin mutlak hakikat arayışı ile ideolojinin dönüştürme arzusu arasında kurulan bu çok boyutlu ilişki, özellikle modern zamanlarda toplumsal dönüşümlerin öznesi ve nesnesi olmuştur.” Bu satırların yazarı Prof. Dr. Kadir Canatan, bu çalışmasının ilk bölümünde modern bir olgu olarak ideoloji, ideoloji ve din ilişkisi ile ideolojilerin din üzerindeki etkisi ya da “dinlerin ideolojikleşmesi” meselelerini ele alıyor. İkinci bölümde dinlerin ideolojikleşmesine farklı dinî geleneklerden örnekleri birer örnek-olay olarak inceleyerek bir sonuca ulaşıyor. Protestan gelenekte dinin ideolojikleşmesinin örneği olarak “Fundemantalizm”, İslâmi gelenekte “İslâmcılık”, Avrupa Katolik geleneğinde “Hristiyan Demokrasi”, Latin Amerika Katolik geleneğinde “Kurtuluş Teolojisi” ve Yahudi geleneğinde “Siyonizm” ideolojilerini inceliyor. Sonuç bölümünde ise kıyaslamalı bir analiz yaparak bu dinî ideolojiler arasındaki farkları ve benzerlikleri ortaya koyuyor.