Faiz;Ekonomi Politik ve İslam Hukuku Perspektifinden

Faiz kavramı, geçmiş dönemlerden günümüz dünyasına kadar üzerinde çeşitli tartışmaların yürütüldüğü bir konudur. İlk Çağ'dan günümüze doğru gelindiğinde faize yönelik yaklaşımların da değiştiği görülür. Bu değişimler, faizin incelendiği sosyoekonomik ve dinî yapılar bağlamında birbirinden farklılık gösterir. Faiz, sosyal yaşam içinde ele alındığında, faizin bireyleri yoksulluğa, çıkmaza sürükleyeceği ve bunun toplumsal yaşama dair olumsuz yansımaları olacağı, bu olumsuz yansımaların ahlaki çöküş ile sosyal adaletsizliği doğuracağı ve bu yüzden faizin semavi dinlerde yasaklandığı, alınıp verilmesinin haram kılındığı anlaşılır. Faize karşı tutumun benzerliklerinin yanında, Yahudilikte bazı farklılıkların olduğu da görülür. Zira Yahudilikte de faize istenmeyen bir uygulama olarak yaklaşılmış ancak bunu kendi dindaşlarına yönelik olarak ele almışlardır. Öte yandan faiz, dinî temeller bağlamında değerlendirildiğinde birbirinden farklı ölçütlerin esas alındığı anlaşılır ve bu bağlamda faizin neleri içerdiği, hangi maddelerin ne şekilde ölçülüp tartılacağı ne zaman ribâ ne zaman faiz olarak değerlendirileceği konusunda, İslam dininde bazı ayetlerin indirildiğini ve beraberinde Hazreti Peygamber'in hadisleri ile faizin yasaklandığı görülür. Öte yandan faiz, ekonomik sistemlerde de tartışılmış liberalizm, kapitalizm ve sosyalizm gibi iktisadi anlayışlar faize farklı şekillerde yaklaşmışlardır. Faizi, ekonomi politik ve İslam hukuku bağlamında tarihi süreç içinde kuram ve uygulamalarıyla ele aldığımız bu çalışmanın konuyla ilgilenenlere yararlı olmasını temenni ederiz.