İmâm-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî; Hayatı, Eserleri, Tasavvufi Görüşleri_{Hayatı, Eserleri, Tasavvufi Görüşleri}

'İmâm-ı Rabbânî' ve 'Müceddid-i Elf-i Sânî' lakaplarıyla anılan Şeyh Ahmed Sirhindî 17. yüzyılda Hindistan'da yaşamıştır. O hem İslâmiyet'in kitabî bir çizgide yorumlanması ve toplumun hurâfelerden arındırılması için mücâdele eden bir 'âlim', hem de tasavvuf yolunun yüksek tecrübelerine erişip edindiği bilgileri dostları ile paylaşan bir 'sûfî' idi. Dönemin padişahlarının İslâmiyet'e aykırı uygulamalarına sessiz kalmayan Sirhindî hapsedilmeyi göze almış ancak ilkelerinden ve mücâdelesinden vaz geçmemişti. Bu yönleriyle o, İslâm dünyasının, özellikle Hindistan'ın 19. ve 20. yüzyıllardaki özgürlük, ilim ve ihyâ hareketlerine ilham kaynağı olmuş, ayrıca toplumun din ve tasavvuf anlayışını yenileyen (müceddid) bir rehber olarak telâkkî edilmiştir. Tasavvufî eğitim (seyr u sülûk) ve varlık (vücûd) düşüncesi konularında ortaya koyduğu yeni fikirler ve getirdiği orijinal terimler ise, tasavvuf kültürüne önemli bir katkı sağlamıştır. Bu önemli ve renkli kişiliğinden dolayı, İmâm-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî hakkında Doğuda ve Batıda birçok eser ve makale yayınlanmıştır. Ülkemizde de bu konuda yeni bir eser yayınlandı. Dr. Necdet Tosun'un İmâm-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî: Hayatı, Eserleri, Tasavvufî Görüşleri ismiyle kaleme aldığı bu eser, İstanbul'da İnsan Yayınları tarafından neşredildi. Bu eser, bir 'Giriş' ve altı 'Bölüm'den oluşmaktadır. Giriş'te İmâm-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî döneminde Hindistan'ın siyasî, dinî ve içtimaî durumu ele alınmıştır. Birinci Bölüm'de onun hayatı ve eserleri, İkinci Bölüm'de nesli ve halifeleri, Üçüncü Bölüm'de tasavvufî görüşleri, Dördüncü Bölüm'de getirdiği yenilikler, Beşinci Bölüm'de kendisine yönelik tenkitler ve savunmalar, Altıncı Bölüm'de ise Sirhindî'nin tesirleri ele alınmıştır. Eser hazırlanırken öncelikle Sirhindî'nin kendi eserleri ile onun hakkında yazılan mûteber kaynaklar kullanılmış, yeri geldikçe yeni çalışmalardan da yararlanılmıştır. Türkiye kütüphanelerinde bulunmayan bazı mühim eserler Hindistan ve Pakistan kütüphanelerinden temin edilmiş, konular işlenirken sistematik bir bütünlük kurulmaya özen gösterilmiştir. Sirhindî'nin tasavvufî görüşleri incelenirken 'tasavvufî eğitim' ve 'varlık' görüşleri ayrı ayrı ele alınmış, İbnü'l-Arabî ile örtüştüğü ve ayrıldığı konular açık bir şekilde gösterilmiştir. Sirhindî'nin tasavvufî görüşleri eserlerinde ve farklı mektuplarında dağınık vaziyette bulunduğu için bütüncül olarak kavranması oldukça güçtür. Yazar büyük bir dikkat ve vukûf ile bu dağınık parçaları birleştirip yorumlayarak onun tasavvufî düşüncelerini sistematik bir bütünlük içinde okuyucuya sunmuştur. Ayrıca tarihte Sirhindî'ye yönelik eleştirilere ve bu eleştirilere karşı yazılan savunmalara temas ederek onun pek bilinmeyen yönlerini ortaya çıkarmıştır. Bu yeni eserin, İmâm-ı Rabbânî Ahmed Sirhindî'nin daha iyi anlaşılmasına önemli katkılar sağlayacağı muhakkaktır.