Osmanlı Musiki Tarihine Ait Belgeler 16, 17, 18. Yüzyıl

Geniş bir coğrafyada icra edilen uzun bir geçmişe sahip olmasına rağmen Osmanlı musikisi henüz yazılmış bir tarihe sahip değildir. Eldeki bilgiler kopuk anekdotlardan ve rivayetlerden ileri gidememektedir. Bu açığı kapamakta başvurulması beklenen en gerçekçi kaynağın resmi kayıtlar olması doğaldır. Bunu gerektiren sebeplerden biri Osmanlı tarihi boyunca sarayın musiki üretim ve himayesinde en önemli odaklardan biri olması; diğeri de Osmanlı kayıt geleneğinde devletle ilişkili işlem ve eylemlerin neredeyse firesiz biçimde kayda geçirilmiş olmasıdır. Bu nedenlerin musiki tarihi araştırmacısını yönelteceği adres şüphesiz ki devlet arşivleri olacaktır. Musiki faaliyeti devletle ilişkiler bağlamından çok daha geniş bir ifade alanına sahip olsa da devlete ait resmî belgelerin güvenirlik niteliği taşımaları bu kayıtların önemini artırmaktadır. Osmanlı tarihinin devlet kayıtları üzerinden yazılma geleneği geçmiş tarihçilerimiz bakımından bir kaynak kullanma yöntemi olarak düşünülmemişti. Kayıt usulü sıkı bir biçimde uygulanıyor, arşivleniyor ama bu kayıtlar devlet bilgisi olarak korunuyordu; onların dışarıya açılması çağdaş bir gelişmedir. Şimdiye kadar musiki konusunda arşivden münferit araştırmalar için çok sınırlı istifadeler elde edilmiş olduğu halde 2012 yılından beri yürüttüğümüz sürekli çalışmalarla mümkün olan en geniş seviyede yararı sağlamaya çalışarak ilk defa dört Osmanlı yüzyılını kapsayacak şekilde çok yönlü bir tarama gerçekleştirilmiştir. 16. yüzyıldan başlamak üzere 20. yüzyıla kadar milyonlarca belge arasından musikiyle ilgili olanlarına ulaşmaya çalışılarak hazırlanan bu belgeler külliyatı beş cilt üzerine düzenlenmiştir. 16, 17, 18. yüzyıllara ait belgeler birer cilt, 19. yüzyıla ait belgeler ise iki ciltten müteşekkil olacaktır. Belgeler muhtelif fonlardan tedarik edilmiş olup üzerinde herhangi bir ilave ve yorum söz konusu olmadan orijinal görüntüleri ve deşifre edilmiş halleriyle ciltlerde yer almaktadır. Yeni dosyalar açıldıkça ve mevcut dosyalarda yeni maddelerle karşılaştıkça elde edilen malzemeyi ilave cilt olarak yayınlayabileceğimizi şimdiden belirtmek borcundayız.