Parça Yazı Çözümlemesine Giriş

Parça yazı, yeni/ayrı, alışılmışın dışında bir metin anlayışına dayanır; böyle bir metin doğrusallığı, çizgiselliği ortadan kaldırarak anlam olasılıklarını çoğaltır. Bu yazma biçimi yerleşik yazı kurallarından saparak gerçekliği hiçbir kurala bağlanmadan istediği gibi bölümlemeye dayanır. Parça, bir türe indirgenmez, daha çok bir edebiyat anlayışı; şiir, roman, tiyatro, deneme, yaşamöyküsü vb. farklı türlerde karşımıza çıkabilen bir yazı stratejisidir. Kimileri içinse yalın bir imge, bir metafor, bir izlektir. Ya da biçimsel ancak anlamlı bir kopukluk göstergesidir. Bilgi edinmenin başlıca yolu bölmektir. Tek bir algı aracılığıyla bütünlüğü kavramak olası değildir. Karmaşıklık, anlamın da karmaşıklaşmasına kapı aralar. Parça yazı, bir kuşku çağının simgesidir; olumlamalar, kesinlikler zamanı sona ermiştir. Parça yazıyla kısalık, bildirilerin alabildiğine yoğunlaştırılması, formül duygusu, söylemsel özgürlük, yaratıcılık aracılığıyla bir tepkinin dışa vurumu olur. Onunla kurumlaşmış yazınsal söylem, yerini kaotik bir metne bırakır. Türlerin karıştırılması, biçimlerin bozulması, yapının altüst edilmesi, seslerin çoğalması modernitenin bir özelliği olarak görülür. Parça yazı karşısında alıcının daha etkin olması beklenir. Parça yazı yazarı resmi yazının karşısındadır; Balzac tarzı burjuva öyküleri karşısında aldırmaz bir tutum içerisindedir. Bölerek, parçalayarak alışılmışın dışında bir algı yaratır. Bu kitapta, daha çok Fransız ve kimi frankofon yazarları odağa alarak parça yazının ne olduğu üzerinde duracağız. Amacımız parça yazı konusunda eksiksiz bir tanımlama yapmak, konumuzu her yönüyle tüketmek değil (parça yazının bilinen özelliği 'tanımlanamaz' oluşudur). Kitabın sınırları içerisinde şu ya da bu biçimde parça yazı pratiğine başvuran tüm yazarlardan söz etme olanağımız yok. Daha çok, akla hemen gelen kimi kuramcıların, yazarların parça yazı konusundaki tutumlarını, tanımlarını kısaca açıklamakla yetineceğiz. Bir varsayımı kanıtlamak uğraşında olmak yerine parça yazı ve ilintili olduğu kavramlar konusunda öne çıkan bilgileri, tanımlamaları üst üste yığacağız. Son aşamada, önce parça yazının amblematik isimlerinden olan Emile Cioran'ın parça yazı anlayışından söz edeceğiz. Ardından, Pascal Quignard'ın metinlerinde parça yazı pratiğine değineceğiz. Son olarak Georg Christoph Lichtenberg'in sekiz bin kadar sağsöz ve özdeyişini bir roman bağlamında 'yorumlayan' Pierre Senges'ın Fragments de Lichtenberg'i (Lichtenberg'in Parçaları) üzerinde duracağız.