Sözün Edebî Gücü;Klasik Arap Literatüründe Ecvibe-i Müskite

Ecvibe-i müskite (susturucu cevaplar), Arap edebiyatında öne çıkan ifade tarzlarından birisi olup ait olduğu toplumun kültür ve zekâ seviyesini göstermektedir. Bu üslubu içeren anekdotlarda olayların kahramanı kimi örnekte bir siyasi otorite iken kimi yerde meslek erbabı bir şahsiyet kimi yerde de geçim derdine düşmüş sade bir vatandaştır. Aynı zamanda bu örnekler; olay örgüsünün oldukça veciz işlenmesiyle öne çıkmakta ve içerdiği belagat sanatlarıyla da ayrı bir edebî değer taşımaktadır. Filozof, bilge, kelam âlimi gibi şahsiyetler tarafından kullanılan bu ifade tarzı; vaaz, irşat, nasihat, hikmetli ve özlü sözler gibi gaye ve nitelikleri haizdir. Toplumun her katmanından zeki kişilerin kullandığı susturucu cevaplar ise eğlendirirken düşündürmekte; güldürmekte, nükte ve mizah barındırmaktadır. Ayrıca bu üslup bir tehdit, i‘câz ve ifhâm aracı olarak Kur'ân-ı Kerîm ve hadislerde yer almaktadır. Başta tevhid inancını vurgulamak üzere pek çok konuda inkârcılara cevap olarak indirilen âyetlerde öne çıkan ecvibe-i müskite, Hz. Peygamber tarafından da gerek ashâbını irşat ve ikaz noktasında gerekse inkârcılarla girişilen diyaloglarda onları susturma adına önemli vazifeler üstlenmiştir. Bu çalışmanın temel hedefi, sözün ve kıvrak zekânın belagat sanatlarıyla birleşerek sosyal hayata yansımasına ve sözün edebî gücüne dikkat çekmektir.