Eski Türk Tarihi 2 - Türkistan: Tanrı Dağları'ndan Anadolu Hudutlarına

Tarihte Türkler kadar geniş coğrafyalarda yayılıp yurt tutmuş bir millet daha yoktur. Yaradılışları itibarıyla yüksek idari ve askerî kabiliyetlere sahip olan Türkler, tarihin erken dönemlerinden itibaren ayak bastıkları hemen her toprakta hâkimiyet kurmuşlar, birkaç istisnayı saymazsak bu topraklarda Türklüğü yaşatmışlardır. Bozkırla sınırlı kalmayan Türklük, şehirli nüfusun yaşadığı ve bugün Türkistan olarak adlandırılan kadim toprakları şekillendiren en önemli kimlik olmuştur. Türklerin üstün vasıflarından biri, medeniyet kurucu ve koruyucu olmalarıdır. Nitekim Türkler, tarihin hiçbir döneminde yıkıcı olmadıkları gibi dünya medeniyetine daima katkıda bulunmuşlardır. Türklüğün hak ettiği değeri görebilmesi için Türkistanlı Türklerin tarihinin açığa çıkarılması son derece mühimdir. Öte yandan Türklüğü medeniyet dairesinin dışında tutmayı amaçlayan araştırmacılar, medeni yani şehirli Türklerin varlığını görmezden gelmekte ve Türkistan'daki Türk varlığının başlangıcını 8-9. yüzyıla, hatta Türklerin kitleler hâlinde Müslümanlığı kabul ettikleri 10. yüzyıl kadar geç bir döneme tarihlendirmektedirler. Tarih ve arkeoloji ilminin hakikatleri Türkistan'daki en eski Türk varlığını ve devletçiliğini göstermek için yeterlidir. Eski Türk Tarihi başlıklı serinin Türkistan: Tanrı Dağları'ndan Anadolu Hudutlarına alt başlıklı bu ikinci cildi Türkistan coğrafyasına ayrılmıştır. Türkistan, doğuda Çin'in son bulduğu noktadan başlayıp batıda Anadolu'ya kadar uzanır. Türkistan'daki Türk boy ve toplulukları ve Türkistan'a giden Çinli seyyahların kayıtlarına da yer verilen elinizdeki eserde Türkistan yurdu Gansu, Tanrı Dağları, Tarım Havzası, Fergana, Toharistan, Maveraünnehir, Harezm, Horasan ve Azerbaycan olmak üzere bölümlere ayrılarak incelenmiştir. Yazar bu eseriyle uzun yıllardır Türkistan boyunca yaptığı saha araştırmalarından edindiği bilgileri tarih kaynaklarındaki kayıtlarla birleştirerek, Türkistan tarihini bir bütün olarak Türk bakış açısı ve ruhuyla kaleme almaya teşebbüs etmiştir.