Hanefîlere Göre İbadetlerin Uygulamasına İlişkin İçtihatlar

XIX. Asrın sonlarından başlayıp günümüze kadar süren ve daha da süreceği anlaşılan içtihat tartışmaları, içtihat mekanizmasının çalıştırılmasının gerekliliği üzerinde yoğunlaşmaktadır. İçtihadın alanı, hangi konularda içtihat edileceği gibi teorik tartışma konuları, İslâm hukuk tarihi boyunca, hem bireysel olarak, hem de mezhep eksenli olarak tartışılmış, ancak taabbüdî olarak kabul edilen îtikat ve ibadet konuları bu tartışmaların dışında tutulmuştur. Bununla birlikte ilk İslâm müçtehitlerinin, ibadetlerin uygulaması ile ilgili meselelerde, kimi zaman nassın delâletinden, kimi zaman aynı konuda farklı hadislerin bulunmasından, kimi zaman sahabenin farklı uygulamalarından kaynaklanan, hatta çoğu zaman da örf ve adetler, zaruretler, zorluklar ve benzeri, zaman ve şartlara göre değişebilen durumlar sebebi ile farklı içtihatlarda bulundukları görülmektedir. Gerek Hanefî mezhebinin, gerekse diğer mezheplerin temel kaynaklarında bu gibi içtihatların pek çok örneklerine rastlanabilmektedir. Biz bu çalışmamızda ibadet ve içtihat kavramlarıyla ibadetlerde içtihat konusunu ele alarak ibadetlerin uygulamasına ilişkin Hanefi mezhebi kaynaklarında yer alan içtihatlardan örneklere yer verdik.