İstanbul'un Ortodoks Esnafı 1833 - 1860; Balıklı Rum Hastanesi Kayıtlarına Göre

İstanbul Yedikule'deki Balıklı Rum Hastanesi'nin hekimi ve yöneticisi Aleksandros Paspatis (1814-1888), hastane kayıtlarına ve kendi gözlemlerine dayanarak 19. yüzyıl ortalarında iş bulmak için İstanbul'a gelen çeşitli etnik gruplardan Ortodoks "göçmen" işçilerin zor çalışma ve hayat koşullarını anlatıyor. Yazar, İstanbul Rum cemaatinin hastanelerini tanıttıktan ve İstanbul'un akıllara durgunluk veren kirliliği, rutubeti, sağlıksız mahalleleri hakkında bir "rapor" sunduktan sonra akrabalık ve hemşerilik ilişkilerine dayanarak İstanbul'a akın eden işçi ve zanaatkârları 47 esnaf koluna tasnif ederek tanıtıyor. Rumelili ve Anadolulu Rum değirmenciler, Karadağlı ve Hırvat taşçılar, Makedon ve Yanyalı duvarcılar, Bulgar abacılar, Sakızlı ve Arnavut ekmekçiler, Sakızlı ve Bulgar bahçıvanlar, Arnavut sütçü, yoğurtçu, aşçı, kasap ve ciğerciler, Maydoslu (Eceabat) ince doğramacılar, Anadolulu, "Karamanlı" yağcılar, meyhaneciler, bakkallar ve diğerleri... Anadolulu ve Rumelili Ortodoks esnafın uzmanlık alanlarına, bazılarının lonca örgütlenmelerine, Müslümanlarla ilişkilerine, sağlık sorunlarına ve ölüm sebeplerine ilk kez değinen bu çalışma henüz incelenmemiş gayrimüslim esnaf konusuna, dolayısıyla Osmanlı esnafının tarihine yeni boyutlar kazandırabilecek bir nitelik taşıyor. Ayrıca tıp tarihi açısından önemli bilgiler ve istatistikî veriler sunuyor.