Molla Gûrânî’nin Kıyâs Anlayışı

Molla Gûrânî (ö. 893/1488), mütekellimîn usûl geleneğinin müteahhîrin dönemindeki meşhur muhtasarlarından biri olan Tâcuddîn İbnu's-Subkî'ye (ö. 771/1370) ait Cem‘u'l-Cevâmi‘i şerh etmiştir. Onun ed-Duraru'l-Levâmi‘ adını taşıyan şerhi, birkaç açıdan önemlidir. Her şeyden önce bu şerh Molla Gûrânî'nin usûl anlayışını yansıtmaktadır. Molla Gûrânî'nin şerhi, yazıldığı dönemde kendisinden önceki fıkıh usûlü birikimini içermesi ve kendi dönemindeki fıkıh usûlünün çerçevesini çizmesi bakımından da kayda değerdir. Müteahhirîn dönemi, fıkıh usûlü alanında muhtasar metinlerin ve bu metinlerle ilgili şerh, hâşiye, nazım ve ta‘lîk türü çalışmaların yoğunlaştığı bir dönemdir. Bu dönemde kelâm, mantık, cedel ve münâzara başta olmak üzere diğer ilimlerle memzûc bir görüntü arz eden fıkıh usûlünün, ilgili metinlerin şerhleri ve hâşiyeleri üzerinden anlaşılması gerekmektedir. Molla Gûrânî'nin şerhi, bu dönemdeki fıkıh usûlünün yapısının anlaşılması konusunda önemli kaynaklardan birini teşkil ettiği kanaatindeyiz. Bu açıdan elinizdeki kitap Molla Gûrânî'nin kıyâs anlayışı özelinde onun usûl perspektifi başta olmak üzere müteahhirîn dönemi mütekellimîn usûl geleneğinin zengin usûl birikimini ortaya koymayı ve bu dönemdeki usûl anlayışının yapısını, çerçevesini, usûl tartışmalarını ve müteahhirîn dönemi usûl anlayışının mütekaddimîn dönemiyle irtibatını tespit etmeyi amaçlamaktadır.