Pan-Turanizm ve Kafkasya Meselesi

Bu eser, 1920'lerin sonunda Avrupa'daki Rus muhacir basınında Pan-Turanizm konusunda ortaya çıkan tartışmalara Azerbaycan'ın liderlerinden, önemli fikir insanı Mehmet Emin Resulzade'nin (1884-1955) verdiği cevaptır. Bu tartışmaları alevlendiren, Zaven ve Vartoui Nalbandyan adlı iki yazarın Zarevand müstear ismiyle yayınladıkları Türkiye ve Pan-Turanizm kitabı idi. Nalbandyanlar, 1920'lerdeki Türkiye'nin entelektüel çevrelerinin Pan-Turancı olduğunu ve genç cumhuriyetin de aynı politikaları izlediğini iddia etmekteydi. Resulzade, bu iddiaları, somut delillere dayanarak kısa ve öz bir şekilde çürütmektedir. Ona göre bu iddiaların amacı, Rus muhacir basınında "yeni Turanist tehdit" tezini işleyerek hem Rus hem de Ermeni milliyetçi muhitini konsolide etmek; ayrıca Kafkas Konfederasyonu tezi etrafında sıkı iş birliği sergileyen Gürcü, Dağlı ve Azerbaycanlı muhacirlerin saflarını bölmek ve çabalarını sekteye uğratmaktı. Artık romantik ve siyasi Pan-Turanizm mevcut değildir, bunun yerine yalnız reel ve somut millî amaçları takip eden Türkçülük mevcuttur... Mevcut hâliyle Türkçülük, Kafkasya için hiçbir tehdit oluşturmamakta; aksine, Rus emperyalizmi aleyhindeki bir düşünce olarak Kafkasya'nın müttefiki sayılmaktadır... Rusya'nın boyunduruğundaki tüm halklar, bilhassa da bizler, Kafkas halkları, gerçek tehlike arz eden ortak düşmana karşı mücadele bayrağı altında birleşmelidir!.. Bağımsız Konfederatif Kafkasya'nın siyasi birliği dışında başka bir kurtuluş yolu yoktur!