Pançatantra

Hindistan'ın altın çağı olarak kabul edilen Gupta İmparatorluğu döneminde (MS 4. yüzyıl) yaşayan ve bir brāhmaṇ olduğu kabul edilen Vishṇuşarman tarafından yazılı edebiyata aktarılan Pañçatantra, Dünya edebiyatında fabl türündeki masalların en eski ve zengin örneklerinin başında gelmektedir. Kendi içinde belli bir konuyu ele alan beş kitaptan oluşan eser, Mahilāropya ülkesinin Amaraşakti adındaki kralının, sağduyudan yoksun, küstah ve cahil üç oğlunun eğitilmesi üzerine kurulmuştur. Kral, kendinden sonra ülkesini emanet edeceği oğullarının bilgisizliğinden dolayı çok mutsuzdur. Bu duruma çare bulmaları için sarayındaki âlimleri görevlendirir. Ancak âlimler bu durumu düzeltebilecek tek kişinin Vishṇuşarman adındaki bir brāhmaṇ olduğunu söylerler. Bunun üzerine kral, Vishṇuşarman'ı çağırtır. Vishṇuşarman krala oğullarını altı ay içinde eğitimli hâle getireceği konusunda söz verir. Buna çok sevinen kral, oğullarını ona emanet eder. Prensleri yanına alan Vishṇuşarman onlar için beş bölümden oluşan tantrayı oluşturur. Bunlar: "Mitrabhedaḥ" (Arkadaşlığın Bozulması), "Mitrasamprāptiḥ" (Arkadaşlığın Kazanılması), "Kākolūkīyam" (Kargalar ve Baykuşlar), "Labdhapraṇāşam" (Kazanılmış Şeylerin Kaybı) ve "Aparīkşitakārakam"dır (Düşüncesiz Hareketin Sonu). Böylece Vishṇuşarman söz verdiği gibi altı ay içinde üç prensi mükemmel birer âlime dönüştürür. Zengin özdeyişlerle dolu, biri biterken bir sonrakine ait dizelerle iç içe geçmiş masalların yer aldığı Pañçatantra'nın, Hint toplumsal hayatıyla ilgili de çok değerli bilgilerle dolu bir yönetim kitabı, yani bir nevi siyasetname olduğunu belirtmemiz gerekir.