Tomâr-ı Tutuk-ı Aliyye;Melâmiyye, Kâdiriyye, Halvetiyye, Sûfî ve Tasavvuf

Elinizdeki kitap, Sâdık Vicdânîʼnin tarikatlar ve silsilelerini ihtiva eden en meşhur eseridir. Dört kitaptan oluşan eserin ilk kitabı “Melâmiyye”, ikincisi “Kâdiriyye”, üçüncüsü “Halvetiyye”, dördüncüsü ise “Sûfî ve Tasavvuf” ismini taşımaktadır. Vicdânî, Melâmiyye Silsilenâmesiʼnin ilk kısmında tasavvufun Kurʼân ve Sünnetʼe dayandığını delilleriyle ortaya koymaktadır. Şeriat ve tarikat kavramlarını açıklayıp tarikatların doğuşuna temas etmekte, Melâmîliğin müstakil bir tarikat değil, bir yol ve meşreb olduğunu belirtmektedir. İkinci kısımda “Orta Devre Melâmîliği” başlığı altında ayrıntılı bir şekilde Bayrâmî Melâmîlerini anlatan Vicdânî, üçüncü kısımda ise Muhammed Nûrüʼl-Arabîʼye nisbet edilen “Son Devre Melâmîliği”ni tanıtmaktadır. Tomâr külliyatının ikinci kitabı olan Kâdiriyye Silsilenâmesiʼnde Pîr Abdülkâdir Geylânîʼnin hayatı ve halifeleriyle tarikatın silsilesi ve şubeleri ele alınmaktadır. Ardından ricâlüʼl-gayb, hırka, evrâd ve ezkâr gibi tasavvufî kavramların açıklaması yapılmaktadır. Eserin üçte ikilik bölümüne tekabül eden Halvetiyye Silsilenâmesiʼnde Hz. Peygamberʼden (s.a.v.) itibaren tarikatın kurucusuna kadar silsilede yer alan şeyhler, kaynaklardaki bilgiler değerlendirilerek tespit edildikten sonra tarikatın pîri Ömer el-Halvetî ve ikinci pîri Yahyâ-yı Şirvânîʼnin hayatı anlatılmakta; sonrasında ise tarikatın temel esasları, evrâd, ezkâr ve adabı üzerinde durulmaktadır. Külliyatın dördüncü kitabında sûfî ve tasavvuf kelimelerinin tarifleri ve bir kavram olarak ortaya çıkışları üzerinde genişçe durulmuştur.