Yeniler, Eskileri Nasıl Okur?

İnci Enginün'ün makalelerini derlediğimiz serinin on ikinci cildinde eski Türk edebiyatı üzerine yazılar yer alıyor. “Orhon anıtlarından itibaren bütün Türk edebiyatına ilgi duymakla birlikte uzmanlaşmak için seçtiğim alan Yeni Türk Edebiyatı oldu; fakat ben bu mukayeseli bakış tarzımı hiç kaybetmedim, edebiyatı bütün olarak görmekten hiç vazgeçmedim,” diyen Enginün, Türkçenin ilk yazılı belgeleri olan Orhon anıtları ve Oğuzname hakkındaki yazılarla kitaba başlıyor. Kitabın devamında, Romancılarımızın Mevlana'yı eserlerinde işleyişi, Anadolu'da Türkçenin ilk büyük mutasavvıf şairleri Yunus Emre ve Âşık Paşa'yı değerlendiren Enginün, Divan şiirinin büyük şairleri Fuzulî, Nef'î, Nedim ve Şeyh Galip'in, yaşadıkları dönem dışındaki maceralarını, özellikle şair ve sanatkârların yorumlarıyla tespit edip inceliyor. “Divan şiiri hiç şüphe yok ki büyük bir şiirdi. Fazla kuralcılığı şairlere pek kıpırdanma hakkı vermese de büyük şairler çıkmıştı. Sadece bu kitaba alınan şairlere bakmakla bile onların ne büyük kaynaklar olduğunu anlamak mümkündür. Bugün onların dilini de kuralcılıklarını da ortak dünya görüşlerini de beğenmeyebiliriz; fakat onlar şiirlerini önce söylüyorlardı, yani önce ses ile kendilerini ispat ediyorlardı. Nitekim Yahya Kemal bu gerçeği yakaladıktan sonra ondan yeni şiirin nasıl yaratılması gerektiğini de çıkarabilmiştir. (…) Ben de sevdiğim şairlerden yola çıkarak zaman zaman onların on dokuz ve yirminci yüzyıllarda torunları tarafından nasıl değerlendirildiklerini gözden geçirmek istedim ve bazı yazarlar hakkında yazılar yazdım. Fuzulî, Nef'î, Nedim, Şeyh Galip'in Türk şiirinin hemen her devrinde etkileyici kimliklerini görmek şaşırtıcıydı. (…) Eski şiirimiz bize her bakımdan uzak olduğu için, onu bir sefer okumakla yetinemeyiz. Bu tür çalışmaların sadece vakıaları sıralamakla kalmaması, şiirin besleyici gücü olarak ele aldığımız şairin eserlerindeki macerasını incelemek lazım ki bu gerçekten uzunca bir zaman ve sabır gerektiriyor.” İnci Enginün